Een aspect van het wedstrijdschaak dat in lesboeken en cursussen geen enkele aandacht krijgt, maar in de praktijk een grote rol speelt, is – laat ik er een niet al te lelijk woord voor bedenken – slimheid. Gewone ordinaire boerenslimheid.

Het merkwaardige is: niemand die boerenslim is is daar trots op, niemand die het niet is vindt dat een gemis. De waardering ervan is eerder andersom. Behalve bij Hans Ree, die al een leven lang uitroept dat hij meer plezier heeft van een onverdiend punt dan van een correcte winstpartij, roept het ‘flessen’ van de tegenstander bij schakers over het algemeen minstens zoveel gêne op als voldoening. Men hoort de betere schaker te zijn en geen trucjes nodig te hebben om dat aan te tonen, dat is de heersende moraal. Terecht overigens. Maar dat betekent nog niet dat een gezonde portie slimheid niet belangrijk is voor de schaker, die succesvol wil zijn. Sterker nog: het is héél belangrijk. Een korte introductiecursus voor beginners.

Paolozzi-Van der Sterren, Manchester 1981, na 76…Kh4

De meeste lezers van CaissaNieuws hebben de jaren van vóór de digitale revolutie nog meegemaakt en hoef ik (gelukkig) niet uit te leggen wat een afgebroken partij is. Wie anno 2020 een partij tussen pakweg Carlsen en Aronian ziet die bij zet 76 is aanbeland weet met absolute zekerheid dat beide spelers in hoge tijdnood zitten én dat ze allebei uitgeput zijn. Zo niet in 1981. Ook in een betrekkelijk eenvoudig open toernooi werden partijen afgebroken, kreeg je er voor iedere pakweg twintig zetten een uur bedenktijd bij en was het niemands bedoeling om de spelers middels uitputting en gebrek aan bedenktijd tot fouten te dwingen.
Ik was een jonge, ambitieuze IM in die tijd, mijn nog jongere tegenstander, de Braziliaan Marcos Paolozzi, was naar Europa gekomen om IM te wórden. Drie jaar later was hij het en deed hij mee aan het Hoogoventoernooi in de Meestergroep. Daarna is er nooit meer iets van hem gehoord.

Tot dit moment was ik vol zelfvertrouwen geweest. Ik had in een ingewikkeld eindspel op winst proberen te spelen, maar dat was niet gelukt en nu verwachtte ik dat de partij op het punt stond in remise te eindigen. Wit staat natuurlijk een toren voor en op e1 hangt er zelfs nóg een, maar omdat mijn b-pion op promoveren staat voelde ik me veilig.
Maar nadat ik 76…Kh4 had gespeeld, zag ik in een flits dat wit wel degelijk wint. Hij hoeft enkel 77.Th5† Kg4 78.Tdg5†! Kf4 en nu 79.Tb5! te doen en zwart kan het opgeven. Er dreigt 80.Th4 mat en met de witte toren op b5 is mijn b-pion geen bedreiging.
Zo simpel! Maar omdat mijn tegenstander geen teken van leven gaf begreep ik ook meteen dat hij het nog niet gezien had. Met de nadruk op ‘nog’, want ja, als je hier rustig over nadenkt, hoe kan je dan niet zien dat je gewonnen staat? En hij had alle tijd, als ik me goed herinner nog zo’n drie kwartier tot de volgende tijdcontrole.

Nu komen we bij de kern van deze korte cursus. Wat zwart hier moet doen is acteren. Lichaamstaal! Op geen enkele manier mocht ik laten merken dat mijn beleving van de partij in één klap totaal veranderd is. Tot dit moment was ik de aanvaller geweest, hij de verdediger. Het was dus zaak om wel enige teleurstelling uit te stralen, maar vooral niet te veel. Ik moest de indruk blijven geven dat ik me bij die vermaledijde remise had neergelegd én dat ik nu een beetje ongeduldig op zijn beslissing zat te wachten: eeuwig schaak, een toreneindspel na bijvoorbeeld 77.Tb5 b1D 78.Txb1 Txb1 79.Ke3 of gewoon een remiseaanbod. Ik moest vooral niets van mijn werkelijke teleurstelling laten blijken, die ontzettende teleurstelling dat ik de partij ging verliezen. Ook mocht ik niets laten merken van de spanning waarin ik zat, want in de rol die ik nu moest spelen was alle spanning juist van me afgevallen….

fragment uit ‘Acteren achter het schaakbord’ door Paul van der Sterren

Kandidaat voor het kampioenschap Eelke Wiersma wist te ontsnappen aan verlies met een overigens esthetisch zeer verantwoorde vesting:

Groep A
1. Eelke Wiersma 2,5
2. Tonny Vieira (binaspawn) 1,5
3. Angelo Spiler 2
4. Peter van der Vlis 0

Groep B
1. Rik Salomons 2
2. Frans de Vreeze 1
3. Frans Roes 0
4. Sierk Kanis 3

Groep C
1. Wim Suyderhoud 1
2. Feiko Zwerver 0
3. Ron Hoffman 2
4. Michaël Wunnink 3

Groep D
1. Lodewijk van Pol 0
2. Lesly Gebhard (Smate) 1
3. Arno Bezemer 3
4. Alje Hovenga (ALHOV) 2

Groep E
1. Karol Lesman (zypek) 0
2. Timothy Njoo 2
3. Jan Timmerman 1
4. Matteo van Cleef 2

Ronde 1: 1-4 2-3
Ronde 2: 4-3 1-2
Ronde 3: 2-4 3-1

Groep F
1. Tony Lith 1
2. Tejo Hagen (Yoto64) 3
3. Ti de Jong 3
4. Douwe Sternfeld 1
5. Willem Grünbauer (Woudenberg) 1
6. Kees Laan 0

Ronde 1: 1-6 2-5 3-4
Ronde 2: 6-4 5-3 1-2
Ronde 3: 2-6 3-1 4-5

Stand rapidcompetitie online per 7 april 2020

Tejo Hagen 3 +1
Ti de Jong 3 +1
Michael Wunnink 3 -1
Sierk Kanis 3 -1
Arno Bezemer 3 -1
Eelke Wiersma 2,5 +1
Angelo Spiler 2 -1
Rik Salomons 2 +1
Ron Hoffman 2 -1
Alje Hovenga 2 -1
Timothy Njoo 2 +1
Matteo van Cleef 2 -1
Tonny Vieira 1,5 +1
Douwe Sternfeld 1 -1
Frans de Vreeze 1 +1
Wim Suyderhoud 1 +1
Lesly Gebhard 1 +1
Karol Lesman 1 -1
Jan Timmerman 1 -1
Willem Grünbauer 1 -1
Tony Lith 1 +1
Kees Laan 0 -1
Peter van der Vlis 0 -1
Frans Roes 0 -1
Lodewijk van Pol 0 +1
Feiko Zwerver 0 +1
Daan in ‘t Veld
Paul Hummel
Annemarie Volkers

Brutalistisch

Caïssa moest in 2006 noodgedwongen het Oranjehuis verlaten en kwam verderop in de Van Ostadestraat terecht in het Afrikahuis. De zaal waarin gespeeld wordt is nogal belangrijk voor een schaakclub, vind ik; de zaal bepaalt een stevig deel van de sfeer. Ik herinner me het Afrikahuis als bedompt, donker en intimiderend. Dit voormalige godshuis staat er nog steeds en is curieus genoeg zelfs een monument. Op de Wikipediapagina van het Afrikahuis wordt de architectuur van dit gebouw – door het gebruik van gewassen beton voor vloeren, wanden, trappen en plafonds – omschreven als brutalistisch. Zeg maar gewoon oerlelijk. Ik herinner me dat ik daar een zeer brutalistische partij tegen Rinus Balkenende heb gespeeld. Toen ik die partij uiteindelijk won, was Rinus kwaad, vreselijk kwaad, op alles en iedereen – en vooral op zichzelf. Luidop mopperend verliet hij het pand. Helaas, ook die partij zit niet in mijn schoenendoos; jammer, jammer. Jaren eerder, in het Oranjehuis, heeft een van mijn tegenstanders zelfs nog een keer het bord omgegooid en de stukken door de zaal gesmeten. Dat was de oude meneer Louiszoon (RIP), die écht boos kon worden als hij verloor. Kleurrijke man!

Gelukkig kwamen we na het korte intermezzo in het Afrikahuis snel in Huize Lydia terecht, misschien wel het beste dat de club de afgelopen decennia is overkomen. Samen natuurlijk met het ‘huwelijk’ met schaakvereniging Max Euwe Amsterdam, zo’n twee jaar later, in 2009. Ik herinner me nog de moeizame discussies over het wel of niet samengaan van Euwe en Caïssa, en de aarzelingen, ook bij mij, of de sfeer niet zou veranderen. Niets is minder waar gebleken. Nu denkt gelukkig niemand meer in termen van Euwianen en Caïssanen, maar als je de lijst namen van sv Euwe van ruim tien jaar geleden bekijkt, lijkt die verdacht veel op de namenlijst van Caïssa nu. En de logische gevolgen van een mooi groot huis en een goed huwelijk: veel nageslacht! Oftewel een bloeiende jeugdafdeling waar heel schakend Nederland jaloers op kan zijn.

Fragment van ‘Geheugen, spreek…’ van Jaap Tanja

Groep A
1.Michael Wunnink 1,5
2.Annemarie Volkers 0
3.Rik Salomons 2
4.Daan in ‘t Veld 2,5

Groep B
1.Ron Hoffman 1
2.Alje Hovenga 1
3.Paul van Hummel 1
4.Eelke Wiersma 3

Groep C
1.Wim Suyderhoud 1,5
2.Sierk Kanis 1,5
3.Angelo Spiler 3
4.Tejo Hagen 0

Groep D
1.Peter van der Vlis 3
2.Willem Grünbauer 1
3.Lodewijk van Pol 1,5
4.Tony Lith 0,5

Groep E
1.Jan Timmerman 1
2.Frans Roes 3
3.Ti de Jong 1
4.Feiko Zwerver 1

Groep F
1.Kees Laan 0
2.Frans de Vreeze 2
3.Tonny Vieira 3
4.Karol Lesman 1

1. Eelke Wiersma 3 -1
2. Angelo Spiler 3 -1
3. Peter van der Vlis 3 +1
4. Frans Roes 3 +1
5. Tonny Vieira 3 -1
6. Daan in ‘t Veld 2,5 -1
7. Rik Salomons 2 -1
8. Frans de Vreeze 2 +1
9. Sierk Kanis 1,5 +1
10. Wim Suyderhoud 1,5 +1
11. Michael Wunnink 1,5 +1
12. Lodewijk van Pol 1,5 -1
13. Feiko Zwerver 1 -1
14. Karol Lesman 1 -1
15. Ti de Jong 1 -1
16. Jan Timmerman 1 +1
17. Ron Hoffman 1 +1
18. Alje Hovenga 1 +1
19. Paul van Hummel 1 -1
20. Willem Grünbauer 1 +1
21 Tony Lith 0,5 -1
22. Kees Laan 0 +1
23. Tejo Hagen 0 -1
24. Annemarie Volkers 0 +1

Enrico Vroombout – Eelke Wiersma        0-1
Rik Salomons – Paul Hummel                   1/2-1/2
Francis Lessmann – Martin Bottema       0-1
David Laan – Sierk Kanis                            0-1
Jan Timmerman – Peter Hoomans           0-1
Lodewijk van Pol – Wim Suyderhoud       1/2-1/2
Jule Cordes – Peter van der Werf              1-0
Tony Lith – Peter van der Vlis                    0-1
Frans Roes – Feico Zwerver                        0-1
Matteo van Cleef – Willem Grünbauer     1-0
Tejo Hagen – Paul van Beukering              0-1
Ti de Jong – Frans de Vreeze                      0-1
Christian Visser  – Karol Lesman               0-1
Kees Laan – Debby Nieberg                         0-1
Jan van der Pouw – Tonny Vieira               1-0

1. Dennis Brouwer – Michael Wunnink    1/2-1/2

2. Sierk Kanis – Enrico Vroombout           1/2-1/2
3. Wim Suyderhoud – David Laan             1-0
4. Jan Timmerman – Peter van der Vlis   1-0
5. Lodewijk van Pol – Tony Lith                 1/2-1/2
6. Frans de Vreeze – Jan van der Pouw    1-0

Arno heeft nu een gaatje geslagen met de achtervolgers. Maar de weg naar de kampioenschapsmatch is nog lang en kronkelig. Hoe dan ook, het spel is op de wagen!
De interne competitie wordt overigens op 14 april één ronde onderbroken voor het Johan van Hulst snelschaaktoernooi!

Het stond voor aanvang van de laatste ronde nog allerminst vast of Eelke of Michaël de turnus zou gaan winnen. Eelke stond aan kop, maar kon nog worden gepasseerd. Hij maakte echter aan alle onzekerheid een eind door zijn eigen partij overtuigend te winnen. Toen het al niet meer uitmaakte, verloor Michaël nog van Arno. Eelke mag nu het kampioenschap van Caissa gaan betwisten met de winnaar van de B-turnus, die begint op 14 januari a.s.

Achter de drie smaakmakers van de A-turnus was het lange tijd een gedrang van jewelste, maar uiteindelijk onstond er toch een gaatje. Bij de achtervolgers onderscheidden zich Evgeny Skhlovskiy en Ridens Bolhuis, die zich keurig wisten te handhaven temidden van het ratinggeweld. Evgeny deed dat overigens niet voor het eerst. Ridens wist in de laatste ronde knap te winnen van Robert Kikkert.

Anderen die zich onderscheidden waren Martin Bottema, omdat hij de minste verliespartijen liet noteren, en onze ‘elders’ Wim Nijenhuis en Piet van der Weide, die als enigen alle rondes van de partij waren. Piet bewees dat hij het schaken nog niet is verleerd, door onze kersverse IM Jasel Lopez in de twaalfde ronde te verschalken. Wim versloeg onder meer Peter Doggers en publiceerde als vanouds een paar van zijn geweldige gooi- en smijtpartijen tot lering vermaak van ons allen. De lering zit hem in het voorbeeld dat Wim zo heeft gegeven. Wij hopen dat het veel navolging krijgt zodat er nog veel meer mooie partijen op de site te bewonderen zullen zijn.

Voorts beleeft ons oudste lid Willem Grünbauer zijn zoveelste jeugd en bewijst Debby Nieberg dat je leiding kan geven aan het trainen van 90 jeugdleden en daarna gewoon je ratinggroep kunt winnen.

Alle matches worden in mei 2020 gewoon gespeeld in Huis van de Wijk Lydia. Want zoveel is duidelijk: wij laten ons niet zonder slag of stoot verdrijven uit onze geliefde thuislocatie. Tijdens de nieuwjaarsreceptie op 7 januari zullen wij met jullie het glas heffen op een nog lang en gelukkig verblijf aldaar. Het bestuur heeft een mooi programma met lezingen en livemuziek voor u samengesteld en hoopt u dan allen te verwelkomen.

Fijne feestdagen!